huynh man dat

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Huỳnh Mẫn Đạt (黃敏達, 1807-1882), thường hay gọi là Tuần Phủ Đạt, là quan tiền căn nhà Nguyễn và là thi sĩ ở thế kỷ 19 bên trên Nam Sở, VN.

Bạn đang xem: huynh man dat

Thân thế và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Huỳnh Mẫn Đạt^[1] là kẻ thôn Tân Hội, thị xã Tân Long, tỉnh Gia Định, ni là Thành phố Sài Gòn.

Năm 24 tuổi tác, đời vua Minh Mạng, ông đỗ CN khoa Tân Mão (1831) bên trên Gia Định. Năm Kỷ Hợi (1839), ông lưu giữ chức Thự Ngự sử đạo Ninh Thái (tức Thành Phố Bắc Ninh & Thái Nguyên).

Năm Canh Tý (1840), ông được cử thực hiện Khâm sứ, đem sắc văn thay đổi phong mang lại Ngọc Vân (con gái vua Chân Lạp tiếp tục rơi rụng là Nặc Chân), đang được sinh sống ở Gia Định. Tháng 9 nằm trong năm, ông nhận mệnh lệnh cho tới Định Tường tra xét việc Cha chủ yếu Nguyễn Đắc Trí bị bại nhập trận giao đấu với group nổi dậy ở thôn Xướng Ca. Sau tê liệt, Nguyễn Đắc Trí bị giáng thực hiện chiến sĩ, Huỳnh Mẫn Đạt được căn nhà vua chuẩn chỉnh mang lại ghi lại nhập quân team, nhằm lo phiền việc trị an. Sau tê liệt, Thự án sát Hà Tiên là Trương Phước Cương bị tội rơi rụng chức, ông lại lên đàng cho tới Hà Tiên, nhận chức quyền Thự Án sát Hà Tiên và quyền Tuần phủ Quan chống. Nhân việc ông được trao chức nên quần chúng Hà Tiên gọi ông là Tuần Phủ Đạt.

Trong một thứ tự phú chiến với thổ phỉ bên trên nhánh sông Tân Trạch, ông bị trúng đạn, được vua mang lại về Định Tường chữa trị.^[2]

Đầu năm Tân Sửu (1841), sản phẩm ngàn con người dân Khmer bất mãn nổi dậy vây tiến công bốt Châu Nham (nay nằm trong xã Dương Hòa thị xã Kiên Lương, là xã từng nằm trong thị xã Hà Tiên). Hạ bốt kết thúc, lực lượng này tràn cho tới xâm chiếm vùng núi Tô Châu, kịp sở hữu Thự tuần vũ Lê Quang Huyên đem binh cứu vãn viện, nên trấn áp được.

Năm 1841, vua Minh Mạng rơi rụng, vua Thiệu Trị lên thay cho, tiếp sau đó mệnh lệnh mang lại quăng quật Trấn Tây Thành, quan tiền quân căn nhà Nguyễn rút về đóng góp ở những tỉnh An Giang, Hà Tiên. Huỳnh Mẫn Đạt kế tiếp thực hiện quan tiền ở Hà Tiên.

Mùa xuân năm Nhâm Dần (1842), xẩy ra cuộc chiến tranh Việt Xiêm, quân Xiêm La cho tới cướp huỷ Hà Tiên. Ông cùng theo với những quan tiền lại không giống, lãnh đạo quân kháng cự mạnh mẽ. Sau Lúc đẩy lùi được quân Xiêm La, Huỳnh Mẫn Đạt được vua Thiệu Trị ban khen ngợi và mang lại thụ chức Viên nước ngoài y sĩ. Vào ngày hạ nằm trong năm, ông được đích thực lãnh Án sát sứ tỉnh Hà Tiên, và cho tới mon 6 năm Giáp Thìn (1844), ông được thăng Thự Cha chủ yếu sứ tỉnh Hà Tiên.

Tháng Giêng năm Tân Hợi (1851), ông được thăng quyền Tuần phủ Hà Tiên.

Năm 1852, xẩy ra vụ án ẩn lậu dung dịch phiện, nhiều quan tiền chức của tỉnh bị liên lụy, nhập số tê liệt sở hữu ông. Ông bị miễn nhiệm Tuần phủ, tám năm tiếp theo, ông vừa được tha bổng, tuy nhiên bị trả thực hiện Án sát Định Tường.

Ngày 12 tháng bốn năm 1861, quân Pháp cướp Định Tường. Để rơi rụng trở nên, vua Tự Đức đi ra mệnh lệnh bắt giải Huỳnh Mẫn Đạt cùng theo với một trong những quan tiền chức không giống về kinh, tuy nhiên cho tới mon 11 nằm trong năm thì được tha bổng, tuy nhiên nên theo đuổi tướng mạo Nguyễn Tri Phương và Phạm Thế Hiển nhập Biên Hòa, lập công chuộc tội.

Xem thêm: đề thi học sinh giỏi hóa 11

Đến Lúc căn nhà Nguyễn nhường nhịn thân phụ tỉnh miền Đông (gồm Gia Định, Định Tường, Biên Hòa) mang lại Pháp, Huỳnh Mẫn Đạt lại được cử thực hiện Tuần phủ Hà Tiên. Chẳng bao lâu sau, toàn cõi Nam Kỳ cũng nhập tay Pháp không còn, ko liên minh với tổ chức chính quyền mới nhất, ông cáo quan tiền về sinh sống bên trên Rạch Giá cho tới Lúc rơi rụng.

Theo bia mộ, Huỳnh Mẫn Đạt khuất nhập mon hai năm Nhâm Ngọ (tức mon 3 năm 1882), hưởng trọn lâu 75 tuổi tác.

Tác fake và tác phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Mẫn Đạt quí dìm vịnh, phổ biến chất lượng tốt thơ Nôm ở khu đất Đồng Nai. Là các bạn tâm phú của Bùi Hữu Nghĩa, ông tiếp tục góp thêm phần khiến cho bạn hoàn thiện vở tuồng Kim Thạch kỳ duyên^[3]

Trước Lúc quân Pháp tiến công nước Việt, Hoàng Mẫn Đạt tiếp tục trầm trồ là 1 trong những vị quan tiền yêu thương dân, yêu thương nước. Cho nên những lúc Pháp lấn cướp Nam Kỳ, ông tiếp tục nhanh gọn đứng nhập sản phẩm ngũ những thi sĩ đối kháng, nhưng mà việc góp thêm phần nhập cuộc luận chiến thân thiện Phan Văn Trị và Tôn Thọ Tường là 1 trong những minh bệnh.

Nhà văn Sơn Nam viết:

Khi thực dân cho tới...Ông Huỳnh Mẫn Đạt mượn tiếng người kỹ phái nữ chuồn tu nhằm gởi gắm tâm tự động. Về mặt mày xử thế ông trầm trồ sáng tỏ, biết vinh biết nhục... Ông thủ phận chăm sóc rảnh, ko đem giờ chi cả, hình trạng thô ngô buốt yếu hèn, tánh nết hiền hậu lành lặn, hoặc thực hiện ganh đua quốc âm, thanh nhã thiệp liệp lắm, ông Tôn Thọ Tường kính ngài là bực phụ chấp...^[4]

Những bài xích thơ tại đây thông thường được truyền tụng: Cây dừa, Chó già, Mưa đêm, Trời chiều, Chiêu Quân xuất tái, Ngộ hữu, Lão Kỹ qui y... điều đặc biệt là bài xích Điếu Nguyễn Trung Trực, vừa phải là 1 trong những tuyệt cây bút, vừa phải là bài xích thơ vượt trội, thể hiện nay được khá vừa đủ nhân cơ hội và tài thơ của ông.

Điếu Nguyễn Trung Trực Thắng phụ nhung ngôi trường bất túc luân Đồi ba rọi trụ ức ngư dân Hỏa hồng Nhật Tảo oanh thiên địa Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần Nhất đán khác người chi phí tiết nghĩa Lưỡng toàn vô úy báo quân thân Anh hùng cường cảnh phương danh thọ Tu sát đê đầu vị tử nhân.

Bản dịch của Thái Bạch: Xem thêm: đạo hàm x 1 x Thắng bại chi bàn việc tướng mạo quân Người chài trụ đá khúc gian ngoan truân Lửa bừng Nhật Tảo rêm trời đất Kiếm tuốt Kiên Giang rợn quỷ thần Một sớm nhẹ nhõm bản thân nêu tiết nghĩa Đôi đàng hoàn hảo chữ báo quân thân Anh hùng cứng cổ danh thơm sực mãi Lũ sinh sống khom sườn lưng bị tiêu diệt ngượng dần dần.

Nơi an nghỉ[sửa | sửa mã nguồn]

Mộ và thông thường thờ Huỳnh Mẫn Đạt hiện nay bên trên đàng Lâm Quang Ky, phường Vĩnh chỉ bảo, thành phố Hồ Chí Minh Rạch Giá (nằm thân thiện nhị căn nhà số 37 và 39).

Xưa, mộ xây bởi vì bằng đá điêu khắc ong nhiều năm 2,7 m, rộng lớn 2 m, cao 40 cm. Trong thời hạn qua loa, quần thể mộ theo thứ tự được tu sửa: xây thêm thắt nhà thời thánh, cổng nhập, sản phẩm rào và nền được tráng xi-măng và ngôi mộ được cẩn gạch men men thời tiến bộ. Ngày 15 mon 12 năm Mậu Tý (2008), thông thường thờ và đã được tu sửa kết thúc toàn vẹn, khang trang rộng lớn nhờ việc góp sức của những người dân và ngôi trường Trung học tập phổ thông chuyên nghiệp Huỳnh Mẫn Đạt (Rạch Giá). Đây là di tích lịch sử lịch sử vẻ vang và đã được Sở Văn hóa - tin tức VN thừa nhận vào trong ngày trăng tròn mon 7 năm 1994 ^[5].

Hiện ni, ở Văn xương những nhập Văn Thánh Miếu Vĩnh Long, cũng có thể có bài xích vị thờ ông.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Từ điển Văn Học, mục từ: "Huỳnh Mẫn Đạt", tr.329-330 (Nhà xuất bạn dạng Khao học tập Xã hội, TP. hà Nội, 1983)
• Trương Minh Đạt, Nghiên cứu vãn Hà Tiên, Nhà xuất bạn dạng Trẻ và Tạp a & Nay ấn hành, 2008, tr.492-495.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Huỳnh Mẫn Đạt, nhiều lòng yêu thương nước^{[liên kết hỏng]}